در شرايط مساعد , ريشه فضاي سبز تا ژرفاي به نسبت زياد رخنه مي‌كند و در جهت افقي نيز بر حسب بافت خاك و مدل درخت از هر طرف ۵/۱ تا ۳ برابر شعاع شاخساره و يا سايه انداز درخت پخش ميشود . البته استدلال ها نشان داده كه نصيب اعظم ريشه‌هاي فعال يك درخت در زير شاخساره آن , تا ژرفاي ۶۰ سانتي‌متر زمين , قرار دارا هستند . بنابراين گياه مهمترين نصيب آب و مواد غذايي مورد نياز خويش را از اين نصيب خاك جذب مي‌كند . همان گونه كه پيشتر گفته شد , در نقاطي كه بارندگي ساليانه , كمتر از ۷۰۰ ميلي‌متر و يا غير متعادل باشد بايد در ايام خشك , آب مورد نياز درخت را بوسيله آبياري تأمين كرد . اينك , در دنيا چهار روش آبياري بخش اعظم , مورد به كارگيري قرار مي‌گيرد .
الف : روش كرتي ( Basin irrigation ) يا غرقابي ( Flood irrigation ) :
در اين روش , گلشن به كرت‌هايي دارنده يك تا يكسري درخت تقسيم و هر كرت در هر توشه آبياري , با آب لبريز ميگردد . راندمان مصرفي ( Consumptive ) اين مدل آبياري به نسبت كم است . يعني نصيب مهمي از آبي رنگ كه به زمين داده ميگردد , فارغ از اينكه مورد به كارگيري درخت قرار گيرد , به ژرفاي خاك فرو ميرود و از دسترس ريشه‌ها بيرون مي گردد . از محاسن اين روش عدم نياز آن به تسطيح خاك و احتياج نداشتن به وسايل امروزي آبياري كه هر دو گران ميباشند است . در ايران , در باغ‌هاي برنا نيز در مركبات كاري براي جلوگيري از شيوع بيماري‌هاي خاكزا ( Soil - born diseases ) نوعي از آبياري كرتي به اسم طشتكي مورد به كارگيري قرار مي‌گيرد كه خويش به دو گونه زنجيري و شانه‌اي تقسيم مي گردد .
ب : روش نشتي ( Furrow irrigation ) :
در اين روش , در دو سوي رديف كشت , دو شيار به ژرفاي ۱۰ تا ۱۵ سانتي‌متر و به پهنا ۲۵ تا ۳۰ سانتي‌متر ايجاد و آب با فشار كم در آنان به جريان انداخته ميشود. مرطوب شدن ريشه‌ها از طريق نشت تدريجي آب به خاك اطراف شيار و خيس ساختن محيط ريشه انجام ميگردد. بازده مصرفي اين روش از روش كرتي بيشتر است و براي به كار بردن آن، بايد زمين بطور كامل صاف بوده و تسطيح شده باشد.
براي جريان انداختن آب از نهر اصلي به شيارها، و تنظيم مقدار آن، از سيفون‌هاي آلومينيمي و يا پلاستيكي استفاده مي كنند. در آبياري نشتي، به تدريج كه بر عمر و اندازه درختان افزوده ميشود بايد تعداد شيارها را در هر طرف درخت افزايش داد بطوري كه در حداكثر رشد، تمام سطح باغ از شيارهاي موازي هم پوشيده و آبياري شود.
پ: روش باراني(Sprinkler irrigation) :
در اين روش، درختان توسط فواره‌هاي چرخاني كه به لوله‌هاي خاصي متصلند آبياري مي‌گردند. بازده مصرفي اين روش از روش‌هاي قبل بيشتر و حدود ۸۰ درصد است و از محاسن آن مي‌توان، عدم نياز به تسطيح امكان كاربرد كودهاي شيميايي و سموم كشاورزي همراه با آبياري و در موارد خاص مبارزه با سرما را نام برد. مهمترين عيب اين روش بالا بودن قيمت لوله‌ها و پمپ‌ها و ساير مورد لزوم مي باشد.
ت: روش قطره‌اي :
در اين روش، آب توسط پمپ‌هاي ويژه‌اي، در لوله‌هاي پلاستيكي به نسبت باريك و قابل انعطافي كه در طول هر رديف روي سطح خاك قرار داده مي‌شوند جريان مي‌يابد و از طريق چكاننده‌هاي(Dripper) ويژه‌اي كه در طول لوله قرار دارند به صورت قطره‌هايي بيرون آمده، خاك اطراف درخت را مرطوب نگه مي‌دارد. تعداد چكاننده‌ها براي نهال‌هاي جوان يك عدد است و به تدريج كه گياه بزرگ ميشود به ۳ تا ۴ عدد براي هر درخت افزايش داده مي شود. اين روش داراي بازده مصرفي حدود ۹۵% بوده و از تسطيح خاك بي‌نياز است، ولي ايجاد آن گران تمام ميشود. كاربرد اين روش در خاكهاي شور يا براي آب‌هاي سنگين و شور به سرعت شوري خاك را افزايش مي‌دهد. براي جلوگيري از اين امر و مسدود شدن چكاننده‌ها در اثر رسوب نمك، بايد اندازه چكاننده‌ها را بزرگتر از حد مورد نياز گرفت تا آب، مقداري حركت ژرفايي(عمقي) پيدا كرده ضمن نفوذ به طبقات زيرين خاك، املاح اضافي را شسته همراه خود از طبقات فوقاني خارج سازد.
در شرايط مساعد , ريشه فضاي سبز تا ژرفاي به نسبت زياد رخنه مي‌كند و در جهت افقي نيز بر حسب بافت خاك و مدل درخت از هر طرف ۵/۱ تا ۳ برابر شعاع شاخساره و يا سايه انداز درخت پخش ميشود . البته استدلال ها نشان داده كه نصيب اعظم ريشه‌هاي فعال يك درخت در زير شاخساره آن , تا ژرفاي ۶۰ سانتي‌متر زمين , قرار دارا هستند . بنابراين گياه مهمترين نصيب آب و مواد غذايي مورد نياز خويش را از اين نصيب خاك جذب مي‌كند . همان گونه كه پيشتر گفته شد , در نقاطي كه بارندگي ساليانه , كمتر از ۷۰۰ ميلي‌متر و يا غير متعادل باشد بايد در ايام خشك , آب مورد نياز درخت را بوسيله آبياري تأمين كرد . اينك , در دنيا چهار روش آبياري بخش اعظم , مورد به كارگيري قرار مي‌گيرد .
الف : روش كرتي ( Basin irrigation ) يا غرقابي ( Flood irrigation ) :
در اين روش , گلشن به كرت‌هايي دارنده يك تا يكسري درخت تقسيم و هر كرت در هر توشه آبياري , با آب لبريز ميگردد . راندمان مصرفي ( Consumptive ) اين مدل آبياري به نسبت كم است . يعني نصيب مهمي از آبي رنگ كه به زمين داده ميگردد , فارغ از اينكه مورد به كارگيري درخت قرار گيرد , به ژرفاي خاك فرو ميرود و از دسترس ريشه‌ها بيرون مي گردد . از محاسن اين روش عدم نياز آن به تسطيح خاك و احتياج نداشتن به وسايل امروزي آبياري كه هر دو گران ميباشند است . در ايران , در باغ‌هاي برنا نيز در مركبات كاري براي جلوگيري از شيوع بيماري‌هاي خاكزا ( Soil - born diseases ) نوعي از آبياري كرتي به اسم طشتكي مورد به كارگيري قرار مي‌گيرد كه خويش به دو گونه زنجيري و شانه‌اي تقسيم مي گردد .
ب : روش نشتي ( Furrow irrigation ) :
در اين روش , در دو سوي رديف كشت , دو شيار به ژرفاي ۱۰ تا ۱۵ سانتي‌متر و به پهنا ۲۵ تا ۳۰ سانتي‌متر ايجاد و آب با فشار كم در آنان به جريان انداخته ميشود. مرطوب شدن ريشه‌ها از طريق نشت تدريجي آب به خاك اطراف شيار و خيس ساختن محيط ريشه انجام ميگردد. بازده مصرفي اين روش از روش كرتي بيشتر است و براي به كار بردن آن، بايد زمين بطور كامل صاف بوده و تسطيح شده باشد.
براي جريان انداختن آب از نهر اصلي به شيارها، و تنظيم مقدار آن، از سيفون‌هاي آلومينيمي و يا پلاستيكي استفاده مي كنند. در آبياري نشتي، به تدريج كه بر عمر و اندازه درختان افزوده ميشود بايد تعداد شيارها را در هر طرف درخت افزايش داد بطوري كه در حداكثر رشد، تمام سطح باغ از شيارهاي موازي هم پوشيده و آبياري شود.
پ: روش باراني(Sprinkler irrigation) :
در اين روش، درختان توسط فواره‌هاي چرخاني كه به لوله‌هاي خاصي متصلند آبياري مي‌گردند. بازده مصرفي اين روش از روش‌هاي قبل بيشتر و حدود ۸۰ درصد است و از محاسن آن مي‌توان، عدم نياز به تسطيح امكان كاربرد كودهاي شيميايي و سموم كشاورزي همراه با آبياري و در موارد خاص مبارزه با سرما را نام برد. مهمترين عيب اين روش بالا بودن قيمت لوله‌ها و پمپ‌ها و ساير مورد لزوم مي باشد.
ت: روش قطره‌اي :
در اين روش، آب توسط پمپ‌هاي ويژه‌اي، در لوله‌هاي پلاستيكي به نسبت باريك و قابل انعطافي كه در طول هر رديف روي سطح خاك قرار داده مي‌شوند جريان مي‌يابد و از طريق چكاننده‌هاي(Dripper) ويژه‌اي كه در طول لوله قرار دارند به صورت قطره‌هايي بيرون آمده، خاك اطراف درخت را مرطوب نگه مي‌دارد. تعداد چكاننده‌ها براي نهال‌هاي جوان يك عدد است و به تدريج كه گياه بزرگ ميشود به ۳ تا ۴ عدد براي هر درخت افزايش داده مي شود. اين روش داراي بازده مصرفي حدود ۹۵% بوده و از تسطيح خاك بي‌نياز است، ولي ايجاد آن گران تمام ميشود. كاربرد اين روش در خاكهاي شور يا براي آب‌هاي سنگين و شور به سرعت شوري خاك را افزايش مي‌دهد. براي جلوگيري از اين امر و مسدود شدن چكاننده‌ها در اثر رسوب نمك، بايد اندازه چكاننده‌ها را بزرگتر از حد مورد نياز گرفت تا آب، مقداري حركت ژرفايي(عمقي) پيدا كرده ضمن نفوذ به طبقات زيرين خاك، املاح اضافي را شسته همراه خود از طبقات فوقاني خارج سازد.
دستگاه «چاهك معكوس»